۰ تا ۱۰۰ بلاک چین و ارتباط آن با ارز دیجیتال

بلاک چین یا زنجیره بلوکی (Block Chain) یکی از اصطلاحاتی است که این روزها فراوان دیده و شنیده می‌شود مخصوصاً وقتی درباره ارزهای دیجیتالی و به‌طور ویژه بیت کوین صحبت می‌شود.
در این نوشتار گروه تولید محتوای داپکس، به‌طور کامل و صفرتا صد موضوع بلاک چین را موردبررسی و تحقیق قرار می‌دهد تا یک‌بار برای همیشه بتوانید مفهوم آن را درک کنید و با ساختار خاص این فناوری جالب آشنا شوید.

همچنین ارتباط بلاک چین و ارزهای دیجیتالی را به‌خوبی متوجه شوید و شیوه‌های جدید کسب درامد از ارزهای دیجیتال و بازی‌های مبتنی بر زنجیره بلاکی را نیز درک کنید.

اگر وقت کافی برای مطالعه این مطلب ندارید میتوانید به پادکست صوتی آن گوش دهید:

به زبان ساده، بلاک چین چیست؟

حتماً شما هم عادت دارید شماره و نام دوستانتان را در دفترچه تلفن کاغذی یا موبایل ذخیره کنید و حتی کمی پیشرفته‌تر مثلاً حساب‌وکتاب درآمدی و مخارج خود را در یک فایل اکسل یا برنامه‌های مخصوص حسابداری نگهداری کنید. به این فایل‌ها و برنامه‌ها پایگاه داده میگویند. در مقیاس بزرگ‌تر، سیستم‌های مالی، اداری، انبار، حقوق و دستمزد و صدها مورد دیگر همگی وابسته به پایگاه‌های داده هستند.
بلاک چین نیز یک پایگاه داده است، یا بهتر بگوییم یک فناوری برای مدیریت پایگاه‌های داده است اما با ویژگی‌های خاص خود که در این نوشتار به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

فناوری مدیریت پایگاه‌های داده غیرمتمرکز، شاید تعریفی کوتاه و نسبتاً کامل برای مفهوم بلاک چین است که البته خودش نیاز به توضیحات زیادی دارد. این پایگاه‌های داده با امنیت بالا و عدم امکان تقلب یا حذف اطلاعات به شیوه‌ای خاص رمزگذاری شده‌اند. همچنین ارتباط زیادی با ارز دیجیتال بیت کوین و البته سایر ارزهای دیجیتالی دارد.
اما قبل از توضیحات بیشتر لازم است درباره فناوری دفتر کل توزیع‌شده یا DLT بیشتر بدانیم.

فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) چیست؟

این فناوری قبل از ارز دیجیتال بیت کوین و حتی قبل از بلاک چین به وجود آمده است و درواقع فناوری بلاک چین زیر مجموعه‌ای از فناوری DLT است.

دفتر کل اصطلاحی در حسابداری است و تعریف آن جایی است که اطلاعات خاصی را ثبت می‌کنند مثلاً اطلاعات حسابداری یک شرکت و مفهوم توزیع‌شده یا Distributed این است که این دفتر در اختیار یک نفر نیست بلکه تمامی اعضای آن مجموعه نسخه از دفتر را در اختیار داشته باشند.

برای توضیح کامل‌تر به این مثال توجه کنید:
وقتی اطلاعات یک کسب‌وکار در یک دفتر حسابداری ذخیره شود و تنها در اختیار یک فرد باشد امکان تغیر، حذف یا هرگونه دست‌کاری در آن وجود دارد ولی وقتی این دفتر دارای کپی‌های یکسان باشد و در اختیار افراد متفاوت، به‌سادگی با مقایسه و اعتبار سنجی موارد می‌توان از صحت آن‌ها مطمئن شد.
در فناوری دفتر کل توزیع‌شده نیز افرادی که عضو شبکه آن هستند تمامی اسناد و مدارک و مخصوصاً اطلاعات را به‌صورت رمز شده در اختیاردارند و عملاً امکان تقلب در آن بسیار پایین است.

بلاک چین یکی از مهم‌ترین دستاوردهای مبتنی بر DLT است و البته تنها مورد آن نیست:

• بلاک چین Block Chain
• رمز ارز ها Crypto currency
• هش گراف Hash Graph
• دگ DAG
• هولوچین Holochain
• …

نکته مهم اینکه در دفتر کل متمرکز، یک سیستم مرکزی عهده‌دار مدیریت و پردازش همه اطلاعات است در حالیکه در سیستم‌های غیرمتمرکز یا توزیع‌شده، کنترل شبکه در اختیار اعضای آن است. درواقع الگوریتم به نام اجماع (Consensus Algorithm) باعث افزایش اعتماد و تصمیم‌گیری بین افراد می‌شود که درباره آن‌هم توضیحاتی را خواهیم داد.

در فناوری بلاک چین، هر سند اطلاعاتی به‌صورت رمز شده با واحدی به نام بلاک ذخیره می‌شود و هر بلاک به بلاک قبلی خود وابسته است و بدین ترتیب مانند یک زنجیر، بلاک‌ها به هم متصل هستند و تغیر یا حذف یک بلاک همه را مورد تأثیر قرار می‌دهد و درنتیجه امکان تغیر و تقلب در یک اطلاعات توسط افراد مقدور نیست.

به هر یک از اعضای شبکه‌های بلاک چین گره یا نود (NODE) میگویند که البته نودها خودشان به انواع مختلفی مانند مستر و لایت ویت و … تقسیم می‌شوند. نکته مهم و قابل‌توجه این است که نودها به‌صورت P2P یا همتا-به-همتا هستند؛ یعنی ارتباط نودها باهم مبتنی بر یک سرور و متمرکز نیست بلکه هرکدام از اعضای شبکه مستقیماً با یکدیگر در ارتباط هستند. به این نوع ارتباط شبکه مش (Mesh) نیز گفته می‌شود.

جنسیس بلاک چیست؟

در زنجیره بلاک‌ها، اطلاعات هر بلاک شامل رمزگذاری (هش) بلاک قبلی نیز می‌باشد و به همین دلیل اگر یک بلاک تغیر کند رمزگذاری به هم می‌ریزد و توسط شبکه قابل‌تشخیص است. به اولین بلاک زنجیره که فاقد هش بلاک قبلی است جنسیس گفته (Genesis Block) می‌شود.

تابع هش چیست؟

رمزنگاری بلاک‌ها توسط توابع ریاضی مخصوصی انجام می‌شود که به نام Hash شناخته می‌شوند. این تابع مقادیر داده‌ها را گرفته و یک‌رشته رمز شده منحصربه‌فرد تولید می‌کند که قابل تکرار نیست.
الگوریتم‌های مختلفی برای هش استفاده می‌شوند که یکی از معروف‌ترین آن‌ها مخصوصاً در رمزارزها SHA256‌ است.

الگوریتم اجماع چیست؟

مجموعی از قوانین که مشخص‌کننده شیوه پردازش و تأیید ارسال داده‌ها در شبکه بلاک چین توسط اعضا هستند و معروف‌ترین آن‌ها PoW و PoS می‌باشد که به‌طور مختصر آن‌ها را تعریف خواهیم کرد.
این الگوریتم اهمیت زیادی در بلاک چین دارد و درواقع سازوکاری است که باعث افزایش اعتماد و اعتبار مشارکت و نظارت افراد بر تراکنش‌ها می‌شود تا انگیزه بیشتری برای فعالیت‌های درست و واقعی داشته باشند و البته درازای آن پاداشی نیز دریافت خواهند کرد.

• الگوریتم اثبات کار
  • در الگوریتم Proof of Work یا اثبات کار، هرچقدر قدرت پردازشی سیستمهای اعضای شبکه برای پردازش داده‌ها بیشتر باشد پاداش بیشتری دریافت می‌کنند.
  • به پردازش داده‌ها استخراج یا ماینینگ گفته می‌شود.
  • ارز دیجیتال بیت کوین از این روش استفاده می‌کند که در ایران کسب درامد از طریق ماینینگ بسیار معروف است.
  • البته امروزه به دلیل گران بودن سخت‌افزارهای استخراج خانگی و همچنین مصرف بالای برق، به‌صرفه نیست و از دستگاه‌های مخصوصی به نام ایسیک (Asic) استفاده می‌کنند و آن‌ها را در مکان‌های مخصوصی به‌صورت مجموعه‌ای بکار می‌برند که به آن مزرعه استخراج یا Mining Farm میگویند.
• الگوریتم اثبات سهام
  • الگوریتم Proof Of Stake جدیدتر و بهینه‌تر است.
  • در این روش اعضا اقدام به شراکت و سهام گزاری در شبکه می‌کنند.
  • با توجه به میزان مشارکت و البته پارامترهای دیگر، هرکدام از اعضا امتیاز و اعتباری خاص خود دریافت می‌کنند که علاوه بر دریافت سود نسبت به آن امتیاز، تأثیر بیشتری بر پردازش داده‌ها دارند.
  • اتریوم ۲ ازجمله ارزهای دیجیتالی است که از الگوریتم PoS‌ استفاده می‌کند.

انواع بلاک چین

بلاک چین ها را می‌توان به ۴ گروه تقسیم‌بندی کرد که البته هرکدام کاربردهای خاص خود را خواهند داشت:

• بلاک چین عمومی Public Block Chain
• بلاک چین خصوصی Private Block Chain
• بلاک چین کنسرسیوم Consortium Block Chain
• بلاک چین هیبرید Hybrid Block Chain

به دلیل بیش‌ازحد تخصص بودن آن‌ها فعلاً به بررسی این موارد نمی‌پردازیم ولی به‌طورکلی شبکه‌هایی مانند بیت کوین و اتریوم از نوع بلاک چین عمومی هستند و در این نوع شبکه، تمامی تراکنش‌ها توسط نودها قابل‌مشاهده می‌باشد و درنتیجه شفافیت و امنیت بالاتر را دارا می‌باشد.

معایب و مزایای بلاک چین

به‌هرحال هر فناوری و دستاوردی مزایا و معایب مختلفی را به همراه خواهد داشت و به‌طور خلاصه بلاک چین نیز دارای ایرادها و البته ویژگی‌های خاص خود می‌باشد:

• معایب بلاک چین
  • به دلیل جدید بودن مفهوم و کاربرد آن، هنوز زمان زیادی لازم است تا توسعه‌دهندگان، شرکت‌ها و افراد انرژی و هزینه خود را برای بکار گیری فناوری بلاک چین صرف کنند
  • در اثر ترافیک و کاهش سرعت پردازش، هزینه‌ها و کارمزدها افزایش میابد
  • تغیر ساختارهای برنامه‌نویسی و حتی سخت‌افزاری مبتنی بر بلاک چین زمان‌بر و دشوار است.
  • …
• مزایای بلاک چین
  • شفافیت و اعتماد در شبکه‌های مبتنی بر بلاک چین بالاست.
  • امنیت بالا و کاهش تقلب یا حذف داده‌ها بسیار مهم و قابل‌توجه است
  • ردیابی داده‌ها و تراکنش‌ها بسیار راحت است
  • …

کاربردهای بلاک چین

اگرچه کاربرد بلاک چین در بازارهای مالی و مخصوصاً رمز ارزها بسیار گسترده شده و تا حد زیادی این فناوری با بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود اما فناوری بلاک چین کاربردهای مختلف و نامحدودی را به وجود آورده که تنها برخی از مهم‌ترین آن‌ها را مطرح می‌کنیم:

• بازی و گیمینگ
  • بازی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر ساختار بلاک چین امروزه بسیار مطرح هستند و علاوه بر سرگرمی، امکان کسب درامد را نیز میسر کرده‌اند.
  • مخصوصاً توکن های تعویض ناپذیر یا مثلی یا NFT بسیار در حال رشد هستند و در مطلب دیگری به آن پرداخته‌ایم.
• امور تجاری
  • زیرساخت‌های مختلف سرمایه گزاری و مالی و تجاری و صرافی‌ها مبتنی بر فناوری بلاک چین توانسته‌اند رشد زیادی کنند بطوریکه مفهومی به نام امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFI) به وجود آمده است که خدمات مالی گوناگونی را به کاربرها اراده می‌دهند.
• املاک
  • یکی دیگر از شبکه‌های بلاک چین یا به عبارت بهتر فناوری‌های غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند هستند که امکان انجام معاملات دیجیتالی و خریدوفروش زمین،‌املاک و مستغلات را فراهم می‌کنند.
• …

جمع‌بندی بلاک چین!

اگرچه نوشتار کمی طولانی شد ولی هنوز بخش‌های زیادی از مفهوم فناوری جالب بلاک چین باقی‌مانده است که در مقاله‌های دیگری به آن خواهیم پرداخت.

قطعاً زمان و آینده را ما را بیشتر و بیشتر با این فناوری درگیر خواهد کرد و مجبور خواهیم بود بخش زیادی از زندگی و کسب‌وکار خود را بر پایه آن بنا کنیم.

بلاک چین باعث امنیت و سرعت و درامد زایی و تغیر مسیرهای ما خواهد شد و بهتر است همین امروز با یادگیری بیشتر مفاهیم آن نه‌فقط در بحث ارزهای دیجیتال که در سایر بخش‌های مرتبط و مؤثر آن، برای خود سرنوشت بهتری را در نظر بگیریم.

از اینکه وقت خود را برای مطالعه مطلب صفرتا صد بلاک چین کردید از شما متشکریم.